Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği ve Tedavisi

Karaciğer, atıkların uzaklaştırılmasını kolaylaştırmak için safra üretmek, ilaçları ve zehirli maddeleri kandan temizlemek, kanın pıhtılaşmasını düzenlemek ve bağışıklık faktörleri oluşturarak enfeksiyona direnmek ve patojenleri kandan temizlemek dahil olmak üzere 500’den fazla hayati işlev sağlar. Tüm bu işlevlerden dolayı tıpkı insanlarda olduğu gibi köpeğinizin de sağlığı için son derece önemli bir organdır. Fakat köpekler yaşlandıkça, karaciğer ile ilgili hastalıklar da artmaya başlar. Bu hastalıklardan biri de karaciğer yetmezliğidir. Bu durum birincil karaciğer yetmezliğinden veya sorunu başlatan kanser, enfeksiyon, safra taşı veya endokrin hastalığı gibi başka bir durumdan kaynaklanabilir.

İlgili İçerik: Köpeklerde Sarılık

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği Nedir?

Köpeklerde karaciğer yetmezliği, karaciğer hastalıklarını takip eden ya da aniden ortaya çıkabilen bir durumdur. Her iki durumda da, genellikle ölümcül olan bu hastalık, erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilir, ancak ilerlemiş vakalarda organ yetmezliği gelişirse ölümle sonuçlanabilir. Bu noktada nelere dikkat etmeniz ve neleri beklemeniz gerektiğini bilmek, durumu erkenden yakalamanıza yardımcı olur ve köpeğinizin konforunu ve iyileşme şansını artırabilir.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliğinin Evreleri

Köpeklerde karaciğer yetmezliği genellikle 4 evrede ortaya çıkar.

• Enflamasyon: Anormal bir enflamasyon ile başlar. Genellikle ilaçlar ve beslenme değişiklikleri ile tedavi edilebilir.
• Fibrozis: İkinci evrede karaciğer yara izi bırakmaya ve sertleşmeye başlar. Sorun bu evrede veya öncesinde tespit edilirse hastalık tedavi edilebilir.
• Siroz: Bu evrede yara izi kalıcı hale gelir.
• Yetmezlik: Dördüncü evre, karaciğerin düzgün çalışmayı tamamen bıraktığı son aşamadır. Durum bu aşamaya ulaşırsa köpeğiniz maalesef son günlerini yaşıyor olabilir.

İlgili İçerik: Köpeklerde Kanser Belirtileri ve Tedavisi 

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliğinin Nedenleri

Köpeklerde karaciğer yetmezliğinin iki ana türü vardır ve nedenleri farklılık gösterir. Önemli nedenler aşağıdakileri içerebilir:

• Genetik faktörler: Ebeveynlerden geçen koşullara bağlı olabilir.
• Zehirlenme: Köpek zehirli bir şey yerse, bu toksinler karaciğeri boğabilir ve kapanmasına neden olabilir.
• Yaşam tarzı: Köpeğiniz sağlıklı bir yaşam sürmezse, karaciğer yetmezliği de dahil olmak üzere birçok faktör sağlığını bozabilir.
• Enfeksiyonlar: Enfeksiyonlar şiddetlendiğinde ve bağışıklık sistemi buna karşı savunma yapamadığında, toksinler karaciğeri zararlı bir şekilde etkileyebilir.
• Travma: Trafik kazaları, düşmeler veya benzer kazalar travmanın meydana gelmesine ve karaciğer fonksiyonlarının durmasına neden olabilir.

Köpeklerde karaciğer hastalığı türleri, aşağıdaki nedenlerin birinden veya bir kombinasyonundan kaynaklanabilir:

• Bulaşıcı köpek hepatiti: Köpeklerde hepatitin en bilinen formu bulaşıcı köpek hepatitidir. Köpek, virüsü kan, dışkı veya mukus gibi diğer enfekte köpeklerin çeşitli salgılarından kapar. Semptomlar, genellikle 4 ila 7 gün arasında olan kuluçka döneminden sonra ortaya çıkmaya başlar. Köpek böyle bir durumda iyileşebilir, ancak karaciğerdeki hasar, asla tam olarak onarılamayabilir.
• Hepatit C: Köpek hepatit C virüsü (CHV) nispeten yeni bir keşiftir, bu nedenle bilgiler sınırlıdır. The Proceedings of the National Academy of Sciences tarafından yapılan bir çalışmaya göre, bu virüs karaciğer fonksiyonlarını bozar. Hatta bu virüs, insan formunun kaynağı olabilir.
• Obezite: Köpek obezitesine bağlı olarak oluşan yağ birikimi, karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Hepatik veni etkileyebilir ve değerli enzimleri yok edebilir. Bu, zamanla kötüleşen kronik bir durumdur.
• Diabetes mellitus: Diyabet nedeniyle oluşan insülin eksikliği, hücrelerin besin alamamasına neden olur. Bu, karaciğerdeki hücrelerin parçalanmasına, işlevini yerine getirememesine yol açar ve karaciğer yetmezliğine neden olur.
• Portosistemik şantlar: Şant, kan akışını yanlış bir şekilde atlatan bir damardır. Hepatik şant, karaciğerdeki hepatik portal venin karaciğere hiç girmeden doğrudan kan sistemine girmesidir. Bu, kanın detoksifiye edilmediği ve ölümcül olabileceği anlamına gelir. Köpeklerde kalıtsal bir genetik özelliktir ve Yorkshire Terrier veya Shih Tzu gibi daha küçük köpekleri etkiler.
• Leptospirosis: Karaciğeri ve böbrekleri etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Genellikle bir yaranın Leptospira bakterisi ile enfekte olması veya ağızlarındaki mukoza zarının kesilmesiyle oluşur.
• Tümörler: Karaciğerde hem iyi huylu hem de kötü huylu tümörler ortaya çıkabilir. Tümör, hemanjiyosarkom gibi bir kanserden kaynaklanıyorsa, etki hızlıdır ve semptomlar aniden ortaya çıkabilir. Bazı cilt tümörleri başlangıçta karaciğeri etkilemeyebilir, ancak sonunda metastaz yapabilir ve hepatik yetmezliğe neden olabilir. 
• Safra kanalı tıkanıklığı: Safra kanalında tıkanıklık varsa, bilirubin olması gerektiği gibi bağırsağa gitmez ve kanda birikir.
• Siroz: Bu, karaciğer yetmezliği için kullanılan genel bir terimdir, ancak sıklıkla iltihaplanma ile birlikte görülür ve karaciğer kanserine yol açabilir.
• Asetaminofen zehirlenmesi: Parasetamol bazlı analjezikler veya Tylenol gibi insan ilaçlarında bulunan asetaminofen, düşük dozlarda bile köpekler için zehirli olan bir ilaçtır.

Bazı köpek ırkları genetik olarak karaciğer hastalıkları ve karaciğer yetmezliği geliştirmeye daha yatkındır. Bu ırklar aşağıdakileri içerir:

• Labrador retriever
• Bedlington terrier
• Doberman pinschers
• Dalmaçyalı
• West Highland white terrier (Westies)

İlgili İçerik: Köpeklerde Obezite Nedenleri ve Zararları

Köpeklerde Farklı Karaciğer Yetmezliği Türleri

Kronik karaciğer yetmezliği: Bu tür karaciğer yetmezliği yavaş gelişir ve sonunda akut yetmezliğe dönüşür.

Ani karaciğer yetmezliği: Zehirlenme sonucu oluşan toksinler ani karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca enfeksiyonlar ve nekroz da akut karaciğer yetmezliğine neden olabilir.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği Belirtileri ve Semptomları

Köpeğiniz karaciğer yetmezliğinden etkileniyorsa, muhtemelen ilk aşamalarda herhangi bir belirti göstermez. Hastalık ilerledikçe, belirtiler hala spesifik olmayabilir ve bu da teşhisi zorlaştırır. 

Köpeklerde karaciğer yetmezliğinin en yaygın ve tanınabilir belirtileri aşağıdakileri içerir:

• Uyuşukluk
• İştah azalması
• Kilo kaybı
• Su alımının ve idrara çıkmanın artması
• Kusma ve ishal

Karaciğer hastalığı ilerledikçe, köpekler başka endişe verici belirtiler de gösterebilir.

• Sarılık: Köpeklerin cildi, mukoza zarları ve gözleri sararır. Karaciğer düzgün çalışmayı bıraktığında, bilirubin adı verilen bir safra pigmenti vücutta birikerek sarılığa neden olur.
• Büyümüş karın: Köpeklerin karaciğeri genişler ve karnında sıvı birikir, bu durum assit olarak bilinen ve karnının genişlemiş görünmesine neden olan bir durumdur. Asit, karaciğerin kan damarları içindeki artan basıncın sıvıyı karın boşluğuna yönlendirmeye zorlamasından kaynaklanır.
• Kan pıhtılaşma bozuklukları: Karaciğer tehlikeye girdiğinde, organ artık kanın pıhtılaşması için gerekli proteinleri üretemez. Bu yüzden köpek yaralandığında aşırı kanama olabilir veya garip, açıklanamayan morarmalar fark edilebilir. Ayrıca idrarlarında ve dışkılarında kan da olabilir.
• Hepatik ensefalopati: Karaciğer daha da kötüleştikçe, toksinler kan dolaşımında birikir ve beyin fonksiyonlarını etkiler. Bu durum oryantasyon bozukluğu, koordinasyon bozukluğu, körlük, nöbetler ve koma gibi çeşitli belirtilere neden olabilir.
• Ödem: Başka bir sıvı birikimi türüdür ve dokuları etkiler. Ayrıca serum protein seviyelerindeki düşüşlerle de ilişkilidir ve ekstremiteleri etkileyebilir. Bu köpeğinizin bacaklarında veya patilerinde yumrular görürseniz, bunun karaciğer sorunlarının bir sonucu olabileceği anlamına gelir.

Köpeklerde karaciğer yetmezliği varsa gastrointestinal belirtiler de ortaya çıkabilir. Bu belirtiler aşağıdakileri içerebilir:

• Kusma
• İshal
• Kilo kaybı
• Dehidrasyon
• Farklı renkte dışkı
• İştahsızlık
• Şişkinlik
• Ağrı

Bununla birlikte, yukarıdaki belirtiler birçok gastrointestinal durum tarafından paylaşılmaktadır. Karaciğer etkilenmişse, bunlar genellikle daha spesifik sorunlarla birlikte olacaktır. Veteriner muayenesinin bu kadar önemli olmasının nedeni budur.

Bu belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, köpeğinizi derhal bir veterinere götürmenize gerekir. Karaciğer yetmezliği ciddi ve genellikle ölümcül bir sorundur, ancak erken aşamalarında müdahale edilirse durum bazen önlenebilir.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği Teşhisi

Kan testi ve idrar tahlili, karaciğer yetmezliğinin teşhisi için ilk adımlardır. Tam kan sayımı, köpeğinizin kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin yanı sıra trombosit seviyelerini de ölçer. Karaciğer hastalığı kırmızı kan hücresi şeklinde değişikliğe neden olabilir. Karaciğer yetmezliği bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa, köpeğinizin beyaz kan hücresi sayısı artacaktır. 

Biyokimya profili, karaciğeri değerlendirmeye yardımcı olmak için çok sayıda test içerir. Çeşitli karaciğer enzimlerinde ve bilirubin seviyelerinde artışlar görülebilirken, albümin, glikoz, üre ve kolesterolde düşüşler meydana gelebilir. 

İdrar tahlili, idrarın görünümünü, konsantrasyonunu ve içeriğini değerlendirmek için yapılır. Biyokimya profilinde seviyeler yükselmeden önce artan bilirubin seviyesi karaciğer hastalığına işaret edebilir. Karaciğer hastalığına işaret eden bazı kristaller de mevcut olabilir.

Karaciğeri ve yakındaki safra kesesini değerlendirmek için röntgen veya ultrason da çekilebilir. Veterineriniz ayrıca köpeğinizin karnından sıvı örneği almak veya karaciğer biyopsisi yapmak da isteyebilir.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği Tedavisi

Altta yatan neden biliniyorsa, tedavi sorunu düzeltmeyi amaçlar. Değilse, destekleyici tedavi, karaciğer iltihabını azaltmayı ve yaşlı köpeğinizin belirtilerini hafifletmeyi amaçlar. 

1. Ameliyat

Karaciğer yetmezliği kanser veya safra taşlarından kaynaklanıyorsa, köpeğinizin safra taşlarını veya hasarlı karaciğer bölümünü çıkarmak için ameliyat olması gerekebilir.

2. Antibiyotikler

Karaciğer yetmezliği bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa, köpeğiniz enfeksiyonu temizlemek için antibiyotiklere ihtiyacı olabilir.

3. Sıvı tedavisi

Sıvı tedavisi, dehidrasyonu düzeltmeye veya önlemeye yardımcı olmak ve köpeğinizin kan dolaşımındaki toksinleri seyreltmek için destekleyici bir tedavidir.

4. Anti-enflamatuarlar 

Köpeğinizin karaciğerindeki enflamasyonu steroidler veya steroid olmayan ilaçlarla azaltmak ilerlemeyi azaltmaya yardımcı olabilir. 

5. Antioksidanlar 

Bu antioksidanlar köpeğinizin kanındaki zararlı elementleri temizleyebilir.

6. Beslenme değişiklikleri 

Yaşlı köpeğinizin beslenmesinin, kolay sindirilebilir karbonhidratlar, yüksek kaliteli yağlar ve düşük sodyum içeriği içeren düşük proteinli bir mamayla değiştirilmesi gerekir.

Karaciğer yetmezliği köpeğinizin için üzücü bir durumdur. Bu yüzden köpeğinizi yılda iki kez sağlık taramasına götürmek, karaciğer sorunlarını erken teşhis etmeye ve karaciğer yetmezliğinden etkilenmişlerse prognozlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. 

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliğinde İyileşme Dönemi

Köpeğinizin karaciğer yetmezliğinden kurtulması, konulan tanıya ve uygulanan tedaviye bağlıdır. Veterinerin doğru bir tedavi planı yapmadan önce tedavileri eleme sürecinden geçirmesi gerekebilir. Bazı durumlarda, tedavi iyileşmeye yardımcı olurken bazılarında ise tek çare uzun süreli ilaç tedavisidir, ancak bu tedavinin olumsuz yan etkileri olabilir. 

Köpeğiniz kronik karaciğer sorunlarından muzdaripse ve nedenini keşfetmek veya tedavi etmek kolay değilse, daha az protein ve sodyum içeren bir beslenme değişikliği önerilir. Köpeğinizin karaciğeri üzerindeki stresi azaltmak için daha küçük porsiyonlar ve karbonhidrat içeren sık öğünler de önerilebilir. Karaciğer yetmezliği olan köpekler için özel olarak tasarlanmış mamalar mevcuttur. Karaciğer problemi olan köpeklere verilen destekleyici bakımın bir parçası olarak antioksidanların ve E vitamininin plana dahil edilmesi gerekebilir. 

Köpeklerde Karaciğer Hastalıklarını Önleme

Karaciğer yetmezliği gibi tıbbi durumlar söz konusu olduğunda hastalığı önlemek her zaman tedaviden daha iyidir. Aşağıdaki listede köpeğinizin karaciğerini sağlıklı tutmanın bazı yollarını bulabilirsiniz: 

• Köpeğinizi hepatiti için aşılamak.
• İlaçlar, böcek ilaçları, kimyasal temizleyiciler ve antifriz gibi potansiyel toksinleri köpeğin ulaşabileceği yerlerden uzak tutmak.
• Veteriner reçetesi olmayan reçetesiz ilaçlardan kaçınmak.
• Köpeğin temiz olmayan veya durgun sulardan su içmesini önlemek.
• Diyabetten kaçınmak için düzenli egzersiz ile sağlıklı bir kiloyu korumak.

İlgili İçerik: Köpeklerde Diyabet Belirtileri Nelerdir? Köpeklerde Şeker Hastalığı Doğuştan mı?

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği için Ne Zaman Veterinere Gitmek Gerekir?

Aşağıdakilerden herhangi birini fark ederseniz hemen veterinerinize başvurmanız gerekir:

• Cilt, diş etleri ve kulaklarda sarı, sarılıklı görünüm
• Kan kusma/dışkıda kan
• Şişmiş lenf düğümleri, boyun, karın ve baş

Köpeklerinizde gözle görülür karaciğer hastalığı belirtileri gördüğünüzde, bu, durumun gelişmiş bir aşamaya geçtiğini göstermektedir.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği için Beslenme Önerileri

Bir karaciğer rejenerasyon diyeti aşağıdakileri içermelidir:

• Bol miktarda sebze: özellikle yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, havuç.
• Protein: yağsız tavuk veya hindi göğsü, yağsız sığır eti ve pişmiş balık (somon, ton balığı).
• C vitamini: çilek, turunçgiller, patates, domates.
• Antioksidanlar: yaban mersini, karnabahar, pancar, fasulye vb,
• Flavonoidler: yaban mersini, böğürtlen, kızılcık, patlıcan vb.
• Beta karoten gıdalar: turuncu, sarı ve yeşil yapraklı sebze ve meyveler (domates, havuç, ıspanak, marul, tatlı patates, kavun, brokoli vb.)

Kaçınılması gereken yiyecekler:

• Süt ürünleri
• Kızarmış, aşırı işlenmiş, sert veya pürüzlü yiyecekler (gevrek krakerler, cipsler vb.).
• Sindirimi zor tahıllar ve yağlı yiyecekler
• Beyaz ekmek, pirinç ve makarna.
• Gazlı/gazsız içecekler, meyve suları ve yağlı/fast-food yiyecekler.