Kedilerde Anksiyete

Tıpkı insanlar gibi kediler de anksiyeteden muzdarip olabilir, ancak semptomları fark etmek her zaman kolay değildir. Kedinizin davranışlarını doğru yorumlamak, kaygılı bir kediyi nasıl sakinleştireceğinizi öğrenmenin ilk adımıdır.

Kedilerde Anksiyete Nedir?

PetMD‘ye göre, kedilerde anksiyete bozukluğu tehlike veya tehdit beklentisiyle tetiklenen bir davranış sorunudur. Yani bir kedi gerçek bir tehlike altında olmasa bile yine de tehdit altında hissedebilir. Anksiyete yaşamı tehdit edici değildir, fakat kedilerin yaşam kalitesini ve genel refahı etkiler. Araştırmalara göre, veterinerler kedi hastalarının yaklaşık %20 ila %25’inin kaygılı davranışlar sergilediğini söylemektedir.

Kedilerde anksiyete semptomlarının listesi hem fiziksel hem de zihinsel değişiklikleri içerir. Bu nedenle, bir evcil hayvan sahibinin kedisinin davranışını anksiyete olarak tanıması zordur. Kedinizde anksiyete olduğundan şüpheleniyorsanız, bir veterinerle görüşmeniz gerekir.

Kedilerde Anksiyeteye Ne Sebep Olur?

Kedilerde anksiyete, ağrı, travma, yüksek sesler, yaşlılık, çevre değişiklikleri, sosyalleşme eksikliği ve yalnız bırakılma nedeniyle tetiklenebilir. 

• Hastalık veya Ağrı: Artrit gibi ağrılı sağlık sorunları kedileri kaygılı hale getirir. Temel olarak, ağrıya neden olan herhangi bir sağlık durumu kedi anksiyetesinin altında yatan neden olabilir.
• Travma: Anksiyete genellikle travmatik bir deneyimden kaynaklanır. Bazen deneyim sahibi için korkutucu görünmese de, kedi için bir fobi tetikleyicisi olabilir.
• Yüksek Sesler: Kediler yüksek seslerden hoşlanmaz ve sık sık yüksek sese maruz kalmak anksiyeteye yol açabilir. Gök gürültüsü, havai fişek ve inşaat sesleri yaygın tetikleyicilerdir.
• Yaşlılık: Yaşlı kedilerin yaşlandıkça daha fazla korkmaları normaldir. Bu muhtemelen hafıza sorunları ve bunama gibi tıbbi rahatsızlıklardan kaynaklanmaktadır.
• Çevresel Değişiklikler: Kediler alışkanlıklarla büyür ve çevrede değişiklik olması durumunda (yeni evcil hayvan, yeni bir eve taşınma, mobilyaların yeniden düzenlenmesi) kaygılı hale gelebilirler.
• Sosyalleşme Eksikliği: Kedilerde korkulu ve yıkıcı davranışlar, uygun sosyalleşme eksikliğinden kaynaklanabilir. Özellikle anneden erken ayrılma yaygın bir nedendir.
• Yalnızlık: Ayrılık anksiyetesi, en sevdikleri aile üyesinden uzak kalmayı kaldıramayan aşırı bağlı kedilerde görülür.
• Genetik: Kedinin genetik yapısı, Katharina Domschke ve Eduard Maron tarafından 2013 yılında yapılan ”Genetic factors in anxiety disorders (Kaygı bozukluklarında genetik faktörler)” adlı çalışmada gösterildiği gibi, anksiyetenin gelişiminde hayati bir rol oynar. Tonkinese ve Burma gibi kedi ırklarında anksiyete riski daha yüksektir.
• Can Sıkıntısı: Yetersiz fiziksel ve zihinsel zorluklar, kedi anksiyetesinin yaygın nedenleridir. Vahşi kediler hayatta kalmak için fiziksel ve zihinsel olarak uyarıcı yırtıcı faaliyetlerde bulunur. Evcil kediler ise, özellikle de sadece iç mekanlarda yaşıyorsa, uyarılma fırsatından yoksundur, bu da can sıkıntısına ve ardından anksiyeteye neden olur.

Kedilerde Anksiyete Belirtileri

Kedilerde anksiyete karmaşık bir durumdur ve bir dizi klinik belirtiyi tetikler. Anksiyetenin belirtileri arasında fiziksel tepkiler ve davranış değişiklikleri bulunur. 

Kedilerde anksiyete belirtileri aşağıdakileri içerir:

• Kedinin Vücut Dilindeki Değişiklikler: Bunlara kuyruğu vücuda yakın tutma, kulakları yana ayırma, sık sık dudak yalama, göz temasından kaçınma, genişlemiş göz bebekleri, kuyruk sallama, dik dik bakma, tüyleri dikleştirme ve çömelme veya uzaklaşma dahildir.
• Saklanma veya Kaçış Çabaları: Tehlikeyle karşı karşıya kaldıklarında, “savaş ya da kaç” tepkisi devreye girer. Sonuç olarak, bazı anksiyetesi olan kediler saklanır ve yalnızlık arar, diğerleri ise kaçmak için her şeyi yapar (kapı ve pencereleri tırmalamak ve çiğnemek).
• Aşırı Ses: Kediler ilgiye ihtiyaç duyduklarında sahiplerine miyavlar. Aşırı miyavlama, anksiyetenin yaygın bir işaretidir. Ancak, anksiyete miyavlaması benzersizdir (çok rahatsız edici, bir sıkıntı çağrısı gibi gelir)
• Aşırı Bakım: Çalışmalar, kedilerin genellikle günlerinin %30 ila %50’sini kendilerini temizleyerek geçirdiklerini göstermektedir. Ancak, aşırı bakım genellikle stres ve anksiyetenin bir işaretidir. Çünkü kendini yalamak evcil hayvanlar için sakinleştiricidir.
• Kum Kabından Kaçınma: Tuvalet eğitimi almış bir kedi evde kazalar yapmaya başladığında iki seçenek vardır. Birincisi, kum kabında bir sorun vardır, ikincisi ise kedi hastadır (fiziksel veya duygusal olarak).
• İştah Değişiklikleri: Anksiyete, iştahta değişikliklere neden olan tıbbi sorunlardan biridir. Anksiyetesi olan kedilerin bazıları yemek yemeyi reddederken, bazıları ise aşırı yemektedir.
• Kusma veya İshal: Yeni araştırmalar, sağlıklı kedilerin bile rutinleri bozulduğunda hasta gibi davrandığını göstermektedir. Sonuç olarak, anksiyete olan kedilerde sıklıkla kusma ve ishal görülebilir.
• Alışılmadık Saldırganlık: Sakin ve yumuşak kedilerde saldırganlık patlamaları anksiyete belirtisidir. Patlama diğer evcil hayvanlara veya sahiplerine yönelik olabilir. Anksiyetenin tetiklediği saldırganlık, stres faktörüyle başa çıkamamaktan kaynaklanır.

Kedilerde Anksiyete Teşhisi

Kedi anksiyetesini teşhis etmek için özel bir test yoktur. Potansiyel olarak anksiyetesi olan bir kediyle karşılaştığında, veteriner tam bir fiziksel muayene yapar ve muayeneden sonra veteriner ek testler (kan testi, idrar analizi, tanısal görüntüleme) ister.

Bu, veterinerin altta yatan nedenleri ekarte etmesine yardımcı olur. Örneğin, kum kabının dışında meydana gelen kazalar idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklanabilir. Aşırı ses çıkarma tiroid bezi sorunlarından kaynaklanabilir ve aşırı bakım atopik dermatit belirtisi olabilir.

Veteriner herhangi bir tıbbi sorun olmadığını belirlediğinde, anksiyetesi olan kediyi muhtemelen bir veteriner davranış uzmanına yönlendirecektir. Davranış uzmanının söylediklerine dayanarak, kedi sahipleri doğru tedavi planını oluşturmak için veterinerden tekrar görüş almalıdır.

Kedilerde Anksiyete Tedavisi

Kedi anksiyetesi tedavisi için farklı seçenekler vardır. Hangi seçeneğin en iyi olduğu, kediye ve belirli stres faktörüne bağlıdır. En iyi sonuçlar için veterinerler ve davranış bilimciler genellikle aynı anda birkaç yaklaşım kullanan çok modlu bir tedavi planı önerir.

Anksiyete yönetimi, stres tetikleyicisini belirlemeyi ve varlığını ortadan kaldırmayı veya en azından en aza indirmeyi içerir. Stresli durumlardan kaçınmak anksiyeteyi tedavi etmenin en basit yoludur, ancak her zaman mümkün değildir.

Sakinleştirici yardımcılar, anksiyeteyi hafifletmeye ve rahatlamayı teşvik etmeye yardımcı olan doğal takviyeler ve alternatif tedavilerdir. Yaygın seçenekler arasında feromon spreyleri, kediler için thundershirt’ler, PEMF terapisi, müzik terapisi, probiyotikler ve CBD, çarkıfelek çiçeği veya B-kompleks vitaminleri gibi sakinleştirici içerikler içeren takviyeler bulunur.

Anksiyete ilaçları beyin kimyasını değiştirir, stresi hafifletir ve sakinliği artırır. İlaçlar şiddetli vakalarda kullanılır ve bir veteriner tarafından reçete edilmelidir. Veterinerin onayı olmadan kedilere asla reçetesiz satılan anksiyete ilaçları vermemeniz gerekir.

Davranış değişikliği en iyi kedi anksiyete tedavisidir, ancak zaman alır. Davranış değişikliği, özellikle sakinleştirici takviyeler ve ilaçlarla birlikte kullanıldığında etkilidir. Karşı koşullama ve duyarsızlaştırma gibi çeşitli teknikleri içerir. Karşı koşullama, kedinin stresli uyaranlara ilişkin olumsuz algısını hoş bir deneyimle değiştirmeye odaklanır. Duyarsızlaştırma, kedinin varlığına alışana kadar düşük seviyeli tetikleyicilere kademeli olarak maruz bırakılmasına dayanır.

Kediler İçin Kaygı İlaçları

Kedi anksiyete ilaçları hızlı etki eder ve iyi stres yönetimi sağlar. Ancak, reçetesiz satılmazlar.

Kedi anksiyete ilacı kullanmanın faydaları

• Hızlı etkili ve hızlı bir stres gidericidir.
• Farklı stres tetikleyicilerine karşı çalışır.
• Etkili ve güvenilirdir.
• Diğer yaklaşımlarla birleştirilebilir.

Kedi anksiyete ilacı kullanmanın riskleri

• Uzun vadede kullanılamaz.
• Veteriner reçetesi gerektirir.
• Diğer ilaçlarla etkileşime girebilir.

Kedimde Anksiyete Olduğunda Ne Yapabilirim?

Yukarıda belirtilen sakinleştirici ilaçlar, takviyeler ve eğitim gibi seçeneklere ek olarak, kaygılı bir kediyle başa çıkmak için yapabileceğiniz birkaç şey daha vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:

• Kedi Anksiyete Yatağı: Sıcak ve rahat malzemelerden yapılan kedi anksiyete yatağı, sakinlik ve rahatlama sağlamak için tasarlanmış özel bir evcil hayvan yatağıdır.
• Feromonlar: Feromonlar, kedilerin ortama saldığı kimyasallardır. Örneğin, anne kedi, yavru kedileri sakinleştiren feromonlar üretir. Bu kimyasalları taklit eden ve sakinliği ve rahatlamayı destekleyen feromonlu difüzörler vardır.
• Zihinsel Uyarım: Kediniz anksiyete varsa, eğlenceli ve zihinsel olarak zorlayıcı oyunlar oynamasını sağlayarak dikkatini dağıtabilirsiniz. Kedinizle oyun oynamayacak kadar meşgulseniz, etkileşimli kedi oyuncakları alabilirsiniz.

Kedi Anksiyetesini Nasıl Önleyebilirim?

Kedi anksiyetesini önlemenin tek bir yolu yoktur. Ancak, evcil hayvan sahiplerinin kedilerinin anksiyete riskini azaltmak için yapabilecekleri birkaç şey vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:

• Rutin Oluşturma: Kediler alışkanlıkları olan canlılardır. Bu nedenle, bir rutin oluşturmanız ve buna bağlı kalmanız önerilir. Örneğin, beslenme veya oyun programı yaparak bu plana mümkün olduğunca saygı göstermeniz gerekir.
• Uygun Sosyalleşme: Sosyalleşme, kaygılı ve endişeli davranışları önlemek için hayati önem taşır. Bu yüzden yeni yavru kediyi annesinden çok erken ayırmayın. Alternatif olarak, sosyalleşmeye zaman ayırdığınızdan emin olun. Kediyi yeni insanlarla, diğer evcil hayvanlarla ve durumlarla tanıştırın.
• Çevresel Zenginleştirme: Çevresel zenginleştirme, kedilerin ortamını daha ilginç hale getirmeyi ifade eden nispeten yeni bir terimdir. Tırmalama direkleri ve kedi ağaçları gibi çeşitli oyuncaklar ve bulmaca oyunları içerir. Eğlenceli ve zihinsel olarak zorlayıcı bir oyun zamanı sağlar.

Çevre Kedilerin Anksiyetesini Nasıl Tetikler?

Çevre, kedigillerin güçlü çevresel duyarlılığını veya yönelimini değiştirerek kedi anksiyetesini tetikler. Kediler, güvenli ve avantajlı bir mesafeden avlarını takip eden, içine kapanık avcılar olarak evrimleşmiştir. Yüksek çevresel yönelim veya duyarlılık, kedileri habitat değişiklikleriyle karşı karşıya kaldıklarında kaygılı hale getirir.

Modern kediler vahşi, yırtıcı içgüdülerini korurlar ve doğal olarak çevrelerine uyum sağlayarak en küçük tutarsızlıkları bile algılarlar. Kedilerde anksiyete, basit bir mobilya düzenlemesi veya yeni bir kedi kumu türüne geçmek gibi küçük bir şeyden, eve yeni bir evcil hayvan almak veya yeni bir eve taşınmak gibi büyük bir şeye kadar değişen çevresel değişiklikler tarafından tetiklenir.

Kedinizin Çevresel Anksiyetesine Yardımcı Olmak İçin Neler Yapabilirsiniz?

Kedinizin çevresel anksiyetesine yardımcı olmak için yapabileceğiniz ipuçları aşağıda listelenmiştir.

• Güvenli Bir Alan Sağlayın: Anksiyetesi olan kedilerin stres altındayken geri çekilip güvende hissedebilecekleri güvenli bir alana ihtiyaçları vardır. Güvenli alan, sessiz ve karanlık bir yerdeki küçük bir kutudan, kediler için tünekler, tırmalama direkleri ve tırmanma ağaçları gibi zenginleştirici kedi oyuncaklarıyla dolu bir odaya kadar değişebilir.
• Kum Kabını Yönetin: Kum kabının doğru yerde ve kolayca erişilebilir olmasını sağlayın ve kedinizin sıkışmış hissedebileceği köşelere kutuyu koymaktan kaçının. Çok katlı bir evde veya çok kedili bir hanede yaşıyorsanız, birden fazla kum kabı koyun. Örneğin, iki kediye üç kap, üç kediye ise dört kap koyabilirsiniz.
• Kedileri Ayrı Ayrı Besleyin: Kediler yemek zamanlarında daha bölgecidir ve kendilerini savunmasız hissederler, bu nedenle yalnız kalmaları gerekir. Bu yüzden her kedi için bir beslenme alanı belirleyin ve diğer evcil hayvanların bu alana erişememesini sağlayın.
• Egzersiz Yapmasını Sağlayın: Kedilerin çevresel anksiyetelerine yardımcı olmak için bol miktarda fiziksel ve zihinsel uyarım sağlayın. Bir kedinin bedenini ve zihnini meşgul tutmak, odak noktasını stres kaynağından uzaklaştırır. Bulmaca oyunları, etkileşimli besleyiciler, tırmalama direkleri, manzaralı kedi rafları, kedi tünekleri ve ağaçlara tırmanmak, fiziksel ve zihinsel olarak zorlayıcıdır, bu nedenle kaygıyı yönetmeye yardımcı olur.

Evcil Kedilerde Ayrılık Anksiyetesi

Evcil kedilerde anksiyete semptomların en yaygın nedenleri arasında, ayrılık gelir. Fakat bir kedinin ayrılık anksiyetesinin semptomları evcil hayvandan evcil hayvana biraz değişir. Bununla birlikte, muhtemelen fark edeceğiniz belirtiler arasında alışılmadık derecede yüksek veya sık ses çıkarma, saldırgan davranışlar, kendini aşırı temizleme, evden uzaktayken mama kaplarından içmeme veya yememe ve uygunsuz yerlere idrar yapma yer alır.

Peki, kedinizin ayrılık anksiyetesini önlemek veya tedavi etmek için ne yapabilirsiniz? 

Tedavi için birkaç mükemmel seçenek vardır. Birçok kişi kedileri için anksiyete ilaçları ile büyük başarılar elde etse de, bu tedavi genellikle daha şiddetli ayrılık anksiyetesi vakaları içindir. Daha hafif vakalarda, çare pozitif takviye kadar basit olabilir. Bu, kedinizin sakinleşmesini beklemeyi ve ardından onu bir ödül veya baş kaşıma ile ödüllendirmeyi içerir.

Feromon Spreyi Kedinizin Anksiyetesine Nasıl Yardımcı Olabilir?

Feromon spreyi, kedilerin yüz feromonlarını taklit ederek kedinin sakinleşmesine yardımcı olur ve bu da kedileri güvende, emniyette ve rahat hissettirir.

Feromonlar, hormonlara benzer, ancak vücut dışında etki eden iletişim kimyasallarıdır. Kediler yüz, idrar ve pençe feromonları olmak üzere üç tür feromon üretir. Anne kediler ek bir feromon olarak, kedi yatıştırıcı feromon veya CAP sentezler.

Yüz feromonları (F3 ve F4) kedinin iyi olduğunu söyleyen “mutluluk mesajları” gönderir ve CAP yavru kedilerin güvende ve iyi hissetmesini sağlar. Yapay olarak sentezlenen F3, F4 ve CAP spreyler, difüzörler ve mendiller gibi çeşitli ürünlere konur ve kedilerin anksiyete ve stresini azaltmaya yardımcı olmak için kullanılır.

Çalışmalar, feromonların kedilerin alışılmadık ortamlarda ve ulaşımla ilgili stres yaşayan kedilerde, sakinleşmeye yardımcı olduğunu göstermektedir.

Diğer Kedilerle Temas Etmek Kedi Anksiyetesine Yardımcı Olur mu?

Hayır, diğer kedilerle temas etmek anksiyeteli kedinin stresi yenmelerine yardımcı olmaz. Anksiyetesi olan bir kediyi diğer kedilerle temas ettirmek, stresi artırır ve kaygıyı kötüleştirir. Bu yüzden anksiyeteli bir kediyi eve yeni bir kedi getirerek tedavi etmeye çalışmayın.

Bu strateji, yalnızca doğru zamanda yapıldığında işe yarar! Örneğin, genç yavru kedilerin 3 ila 9 haftalık yaş arasındaki kritik erken sosyalleşme döneminde yeni kedilerle ve diğer evcil hayvanlarla tanışmalarına izin vermek, güven oluşturur ve anksiyeteyi önler.

Kedimde Anksiyete Var mı?

Kediniz saklanıyorsa, savunmacı bir şekilde çömeliyorsa, volta atıyorsa, yeni agresif veya aşırı yapışkan eğilimler gösteriyorsa, miyavlıyorsa, normalden daha fazla ses çıkarıyorsa ve aşırı veya bakım eksikliği nedeniyle tüy değişimi yaşıyorsa kaygılıdır.

Kedi anksiyetesini fark etmek zordur, çünkü kediler rahatsızlık ve hastalık belirtilerini maskelemede mükemmeldir. Kedilerde anksiyete hemen teşhis edilemese de, nadir değildir.

En Çok Sorulan Sorular

1. Kedilerde ayrılık anksiyetesi olabilir mi?

Kediler sosyal hayvanlardır ve en sevdikleri kişiden ayrı kaldıklarında ayrılık anksiyetesi geliştirebilir. Kedinizin ayrılık anksiyetesi yaşadığından endişeleniyorsanız, sizin ayrılığınıza uyum sağlamasına yardımcı olacak stratejiler hakkında veterinerinizle görüşün.

2. Kedim neden aniden sırnaşık oldu?

Kediler birçok nedenden dolayı sırnaşık olabilir. Bazen kendilerini iyi hissetmedikleri için ilgi ararlar, bazen de endişeli hissediyorlarsa güvenli bir yer ve koruyucu olarak size gelebilirler.

3. Kediler anksiyete ne kadar kolay gelişir?

Kedi anksiyetesi oldukça yaygındır ve kum kabının dışına çişini yapma veya korku temelli saldırganlık gibi birçok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Kedinizin günlük hayatını etkileyen ara sıra, hafif veya genel anksiyete, veteriner kontrolünde takip edilmelidir.

4. Egzersiz ve zihinsel uyarım kedi anksiyetesini azaltmada nasıl bir rol oynar?

Egzersiz ve zihinsel uyarım kedilerde anksiyeteyi azaltmada hayati bir rol oynar. Kedinizi günlük oyun seansları ile meşgul etmek, aksi takdirde sinirsel davranışlara katkıda bulunabilecek fazla enerjinin yakılmasına yardımcı olur. Oyuncakları kovalamak ve vurmak gibi aktiviteler yalnızca fiziksel egzersiz sağlamakla kalmaz, aynı zamanda zihinsel katılımı da teşvik ederek bir kedinin özgüvenini artırır ve çevresinde daha güvende hissetmesine yardımcı olur. Bu etkileşimler stres için sağlıklı bir çıkış yolu sunarak, özellikle anksiyeteye veya gerginliğe yatkın olanlar için daha sakin ve daha rahat bir kedi yaratır.

5. Kedi sahipleri anksiyete için ne zaman bir veterinerden yardım almalıdır?

Güvenli alanlar yaratmak veya oyun süresini artırmak gibi çevresel değişikliklere rağmen kedinizin anksiyetesi devam ediyorsa bir veterinerden yardım almanız gerekir. Profesyonel müdahaleye ihtiyaç olduğunu gösteren işaretler arasında aşırı bakım, saklanma veya saldırganlık bulunur. Kediler travmatik deneyimler, evdeki değişiklikler veya altta yatan tıbbi durumlar nedeniyle anksiyete geliştirebilir. Düzenli veteriner bakımı tıbbi bir sorun tespit etmezse, ancak anksiyeteli davranışlar devam ederse, bir veterinere danışmak, kedinizin refahını iyileştirmek için davranış değişikliği veya sakinleştirici terapiler dahil olmak üzere özel stratejiler sağlayabilir.

6. Kedi otu anksiyete için iyi midir?

Yapılan çalışmalara göre, kedi otu kaygıyı azaltmaktadır. Bunun insanlarda da geçerli olup olmadığını belirlemek için yeterli araştırma olmasa da, kedi otundaki nepetalakton sinirliliği, anksiyeteyi ve huzursuzluğu azaltabilir.